Ondanks de afname van de economische activiteit of de stopzetting van bepaalde industrieën, de sluiting van winkels, de vermindering van het vervoer en de veralgemening van telewerken, zal de vermindering van de CO₂-uitstoot als gevolg van de pandemie op de lange termijn slechts een verwaarloosbaar effect hebben, geeft een nieuw rapport van het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP Emissions Gap Report 2020) aan.
De klimaatcrisis is niet opgelost
In 2019 bereikte de totale uitstoot van broeikasgassen een nieuw record van 59,1 gigaton CO₂-equivalenten (GtCO2e). De concentratie van CO₂ in de atmosfeer blijft even onverbiddelijk toenemen.
De atmosferische CO₂-concentraties zijn sinds de jaren 50 snel toegenomen,
met een piek van 413 ppm in december 2020 (Bron: NOAA - wereldjaargemiddelde CO2)
Hoewel de coronacrisis in 2020 de economische activiteit zeker vertraagd heeft, zal de geschatte 7% daling van de uitstoot dit jaar naar verwachting slechts leiden tot een 0,01°C vermindering van de opwarming van de aarde tegen 2050. Bovendien zou de uitstoot weer kunnen toenemen als de crisis voorbij is.
Het bevorderen van een groen herstel
De maatregelen die de regeringen hebben genomen om hun economieën na de Covid-pandemie nieuw leven in te blazen, zijn een unieke kans om het tij te keren. Volgens het rapport zou een groen herstel na de crisis de uitstoot voorzien voor 2030 met maximaal 25 procent kunnen verminderen op basis van het beleid dat vóór de pandemie werd gevoerd. Een dergelijke verlaging zou onze kansen verhogen om de temperatuurstijging onder de 2°C-doelstelling van het Akkoord van Parijs te houden, maar er zou meer nodig zijn om de ambitieuzere doelstelling van 1,5°C te bereiken, de enige die de meest nefaste gevolgen zou kunnen beperken.
Het rapport identificeert een aantal prioritaire maatregelen om een groen herstel te bevorderen: een directe steun voor uitstootvrije technologieën en infrastructuur, de vermindering van de subsidies voor fossiele brandstoffen en de bevordering van op de natuur gebaseerde oplossingen, zoals landschapsherstel en grootschalige herbebossing. Tot nu toe heeft slechts ongeveer een kwart van de G20-leden geld aan deze maatregelen besteed en heeft het grootste deel van de uitgaven tot een status-quo geleid. Verandering is dus meer dan nodig.
Hervorming van de lucht- en zeevaartsector
Elk jaar wordt in het verslag naar een specifieke sector gekeken. Dit jaar ligt de nadruk op de luchtvaart en het zeevervoer, die verantwoordelijk zijn voor 5% van de wereldwijde uitstoot. Als de huidige trends zich doorzetten, zal deze uitstoot waarschijnlijk verantwoordelijk zijn voor 60 tot 220% van de CO₂-uitstoot die tegen 2050 toegestaan is in het scenario van 1,5°C. Deze sectoren moeten daarom dringend hun energietransitie organiseren.
Onze consumptiegewoonten veranderen
De uitstoot die wordt veroorzaakt door 1% van de rijkste wereldbevolking is meer dan twee keer groter dan die van de armste 50%. Het is aan deze eerste groep van de bevolking om haar voetafdruk met een factor 30 te verkleinen om in overeenstemming te blijven met de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs.
Omdat het dus moet veranderen, zou onze nieuwe manier van leven onder meer de volgende acties kunnen inhouden:
- de vervanging van binnenlandse vluchten over korte en middellange afstand door het spoor;
- een groter gebruik van alternatieve vervoersmiddelen voor de eigen auto;
- een energie-efficiëntere huisvesting;
- een vermindering van de vleesconsumptie en van de voedselverspilling.
Uit nieuw UNEP-onderzoek naar gebouwen is gebleken dat de bouwsector verantwoordelijk is voor 38 procent van de totale wereldwijde CO₂-uitstoot. Om tegen 2050 een netto koolstofvrij gebouwenpark te bereiken, moet de directe CO₂-uitstoot van gebouwen (verwarming) tegen 2030 met 50% zijn verminderd.
Nu handelen
We moeten ons niet laten misleiden: de weg naar de bestrijding van de klimaatcrisis zal lang zijn, maar het doel ligt nog steeds binnen handbereik. De gezondheidscrisis van COVID-19 heeft immers aangetoond dat we enorme middelen kunnen mobiliseren wanneer dat nodig is.
De regeringen moeten er nu voor zorgen dat deze middelen zo worden ingezet dat het economisch herstel hand in hand gaat met het doel van klimaatneutraliteit.
Het UNEP-rapport over de kloof tussen de behoefte aan en de vooruitzichten voor emissiereductie geeft al meer dan tien jaar een jaarlijks overzicht van het verschil tussen de verwachte uitstoot van broeikasgassen in 2030 en het niveau waarop deze zouden moeten liggen om de ergste gevolgen van de klimaatverandering te voorkomen.
Meer informatie:
- Het UNEP Emissions Gap Report 2020 over de kloof tussen de behoeften en de vooruitzichten voor uitstootvermindering
- Interactieve samenvatting van het rapport