De zorgsector staat in de frontlinie van de klimaatverandering, maar draagt er ook in grote mate toe bij. Van de Belgische uitstoot van broeikasgassen blijkt 5% afkomstig van de gezondheidszorg. Dat leert een studie die voor het eerst de omvang van de broeikasgasuitstoot van onze zorgsector meer in detail heeft onderzocht: Operation Zero. Zonder verdere maatregelen kan deze uitstoot met nog eens 61% stijgen tegen 2050.
Een eerste diagnose voor actie
Deze studie, de Belgische versie van het Operation Zero-project, werd voorzien in het Derde Nationaal Actieplan Leefmilieu-Gezondheid (NEHAP3). Ze werd uitgewerkt in samenwerking met Healthcare Without Harm Europe, een ivzw die werkt aan een duurzame gezondheidssector, en Arup. Het doel van Operation Zero is om de Europese gezondheidszorg op een klimaatneutraal traject te brengen.
De studie heeft drie onderdelen:
- een overzicht van de broeikasgasuitstoot van de sector
- een roadmap met de evolutie van de uitstoot in de komende jaren en voorgestelde (beleids)acties om de uitstoot te verminderen
- een actieplan (implementatieframework) met aanbevelingen over beleidsopvolging (governance), voortgangsmonitoring en mogelijke actiedomeinen
Hoeveel bedraagt de huidige uitstoot?
- De gezondheidszorg stoot elk jaar bijna 10 megaton CO₂-equivalent uit, ongeveer 5% van de totale uitstoot van België.
- De ziekenhuizen dragen het meest bij en vertegenwoordigen ongeveer 55% van de uitstoot van de sector.
- De directe uitstoot (scope 1) is goed voor 11% van de sectoruitstoot.
- De indirecte uitstoot (scope 2) uit de aankoop van energie is goed voor 3% van de uitstoot.
- De indirecte uitstoot te wijten aan externe factoren (scope 3) vertegenwoordigt zo’n 86% van de uitstoot. Hiervan komt 63% uit de aankoop van goederen en diensten, zoals farmaceutische producten, medisch materiaal en catering.
Maatregelen om de uitstoot te verminderen
De gezondheidssector is een cruciale dienst, waarvan we de uitstoot als een noodzakelijke kost zouden kunnen beschouwen. Maar we kunnen deze uitstoot verminderen met gerichte acties. Want zonder maatregelen blijft de uitstoot stijgen: de vergrijzing zal de vraag naar zorg enkel doen toenemen. Zo verwijdert België zich verder van haar internationale belofte om te streven naar een klimaatneutrale gezondheidszorg.
Om dit scenario te vermijden, legt de roadmap een aantal sleutelmaatregelen voor die de overheid kan invoeren:
✔️ hernieuwbare energiebronnen ontwikkelen
✔️ uitstootvrije gebouwen renoveren en bouwen
✔️ afval duurzaam beheren
✔️ toeleveringsketens optimaliseren
✔️ de efficiëntie van de gezondheidszorg verbeteren
Om een (bijna) klimaatneutrale gezondheidszorg uit te bouwen, zullen bijkomende maatregelen nodig zijn. Maar Operation Zero geeft ons al een kader om aan deze transitie te beginnen.
Hieronder vind je de volledige rapporten in het Engels:
- Greenhouse gas emissions of the Belgian Healthcare system – Excel with overview of the results
- Belgian roadmap for health care decarbonization – excel with tabular results of the roadmap
- Technical annex – methodology, assumptions and limitations of these reports
- Implementation framework
Hieronder vind je een samenvatting in het Nederlands met de belangrijkste resultaten:
