Chloorfluorkoolwaterstoffen (HCFK's) doen onder meer dienst als koelvloeistof (koelkasten en airco). Het zijn stoffen die de ozonlaag afbreken en fungeren als krachtige broeikasgassen. De uitstoot van HCFK’s heeft in 2021 gepiekt en is daarna beginnen te dalen. Dit is de conclusie van een nieuwe studie gepubliceerd in Nature Climate Change. Dit keerpunt kwam 5 jaar eerder dan aanvankelijk voorspeld.
Deze sneller dan verwachte daling is voornamelijk te danken aan de vermindering van de uitstoot van HCFK-22, de meest voorkomende van deze verbindingen. In 2021 bereikte de stralingsforcering van HCFK's (hun bijdrage aan de opwarming van de aarde) een maximum van 61,75 mW/m², terwijl hun bijdrage aan de vernietiging van stratosferisch ozon een piek bereikte van 321,69 ppt chloorequivalent (zie kader onderaan).
Deze belangrijke resultaten tonen de doeltreffendheid van het Protocol van Montreal aan. Deze internationale overeenkomst, aangenomen in 1987, is gericht op het afbouwen van stoffen die de ozonlaag aantasten, zoals HCFK's en chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's). Dankzij het protocol is de uitstoot van CFK's sterk gedaald, terwijl hun stralingsforcering in 2000 een hoogtepunt bereikte.
HCFK's worden geleidelijk uitgefaseerd. Maar zelfs na het verbod zullen de effecten van het gebruik ervan nog voelbaar zijn. Naar schatting zal het nog vier decennia duren voordat de ozonlaag zich heeft hersteld tot het niveau van voor de ontdekking van het gat in de jaren tachtig. Toch toont dit onderzoek aan dat milieuverdragen positieve gevolgen kunnen hebben als ze goed worden uitgevoerd en nageleefd.
Welke invloed hebben HCFK's op het klimaat en de ozonlaag?
HCFK's hebben een dubbele impact op het milieu:
- Het zijn krachtige broeikasgassen: ze houden infrarode straling vast en dragen zo bij aan de opwarming van de aarde. Dit effect wordt gemeten door stralingsforcering, uitgedrukt in milliwatt per vierkante meter (mW/m²).
- Ze bevatten chloor dat, wanneer het door uv-straling in de stratosfeer terechtkomt, ozonmoleculen vernietigt. Het chloorequivalent, gemeten in ‘parts per trillion’ (ppt), vertegenwoordigt de hoeveelheid chloor in HCFK's die in de bovenste atmosfeer aanwezig is en de ozonlaag kan aantasten. Hoe hoger de waarde, hoe groter de bedreiging voor stratosferisch ozon.