Het 2023-rapport van de Lancet Countdown, een internationaal samenwerkingsverband op het gebied van onderzoek, belicht de toenemende impact van klimaatverandering op de menselijke gezondheid. Het benadrukt ook de potentiële voordelen van gezondheidsgerichte klimaatmaatregelen.
In 2023 registreerde de wereld de hoogste temperaturen in meer dan 100.000 jaar. Ouderen en baby's, die bijzonder kwetsbaar zijn voor extreme hitte, worden nu blootgesteld aan twee keer zoveel hittegolfdagen als tussen 1986 en 2005. Antropogene klimaatverandering heeft meer dan 60% van de dagen met extreme hitte waarschijnlijker gemaakt.
Klimaatverandering schaadt de natuurlijke en menselijke systemen waarvan we afhankelijk zijn voor onze gezondheid. Het landoppervlak dat getroffen wordt door extreme droogte is toegenomen van 18% in 1951-60 tot 47% in 2013-22, waardoor waterzekerheid, sanitaire voorzieningen en voedselproductie in gevaar komen. Dit heeft geleid tot voedselonzekerheid voor nog eens 127 miljoen mensen tegen 2021, waardoor het risico op ondervoeding en onomkeerbare gezondheidseffecten toeneemt.
Klimaatverandering vergroot ook de wereldwijde ongelijkheid op het gebied van gezondheid, vooral in de meest kwetsbare landen. Ondanks de dringende noodzaak is de klimaatactie minimaal, met een stijgende CO₂-uitstoot en een onvoldoende transitie naar hernieuwbare energie. Fossiele brandstofbedrijven scharen zich niet achter de Overeenkomst van Parijs, terwijl ze steeds meer investeren in fossiele brandstoffen. Deze voortdurende afhankelijkheid bedreigt miljarden levens en bevordert een onrechtvaardigere toekomst.
Het rapport benadrukt echter ook de potentiële gezondheidsvoordelen van een transitie naar een koolstofvrije toekomst. Gezondheidswerkers hebben een cruciale rol te spelen in het maximaliseren van deze voordelen. Overschakelen op hernieuwbare energie kan bijvoorbeeld de energie-armoede verminderen en veel van de 1,9 miljoen sterfgevallen per jaar als gevolg van fijnstofvervuiling in de buitenlucht helpen voorkomen.
Ondanks de moeilijkheden zijn er bemoedigende tekenen van de enorme voordelen die actie gericht op gezondheid de mensheid zou kunnen opleveren. Het aantal sterfgevallen als gevolg van luchtvervuiling door fossiele brandstoffen is sinds 2005 met 15,7% gedaald en de sector hernieuwbare energie zal in 2021 een recordaantal van 12,7 miljoen mensen in dienst hebben.
Het wetenschappelijk inzicht in en het publieke debat over de gevolgen van klimaatverandering voor de gezondheid neemt toe: in 95% van de nationaal bepaalde bijdragen (NDC's) die in het kader van de Overeenkomst van Parijs zijn bijgewerkt, wordt nu verwezen naar gezondheid. Maar nu de wereld afstevent op een opwarming van 3°C, is onmiddellijke actie cruciaal om de gezondheid en het overleven van miljarden mensen te beschermen. Prioriteit geven aan gezondheid in onderhandelingen over klimaatverandering biedt een kans voor transformatieve actie, maar vereist wel dat we de belangen van fossiele brandstoffen en andere schadelijke industrieën confronteren.