Op 26 en 27 januari 2021 vond de Ocean-Climate Ambition Summit plaats, die het belang van een gezonde oceaan benadrukte voor het klimaatsysteem. België bekleedde een centrale rol als co-gastheer van dit digitale event. Bedoeling was om een follow-up te bieden aan de VN-Dialoog over de oceanen en de klimaatverandering (UN Ocean and Climate Dialogue) van december 2020 en om de Klimaatconferentie (COP26) voor te bereiden die in november 2021 in Glasgow zal plaatsvinden.
Klimaatverandering en oceanen
De klimaatverandering vormt één van de grootste uitdagingen van de 21e eeuw. De temperatuur in onze oceanen is warmer dan ooit sinds het begin van de metingen en zuurder dan ooit in de afgelopen 14 miljoen jaar. Bovendien verliezen de oceanen zuurstof, essentieel voor bijna al het mariene leven. Deze veranderingen hebben nu al gevolgen voor verschillende elementen van de mariene voedselketen, van het plankton tot de walvissen.
De oceanen absorberen meer dan 90% van de overtollige warmte en een kwart van de door de mens veroorzaakte CO₂-uitstoot en dragen zo bij tot de bescherming van de planeet tegen de ergste verwoestingen van de klimaatverandering. Maar de kost hiervan beginnen we nu pas te begrijpen.
Mariene beschermde gebieden
Veel wetenschappers zijn tot de conclusie gekomen dat het allerbelangrijkste wat we voor de oceanen kunnen doen, naast het terugdringen van de CO₂-uitstoot, is deze te beschermen tegen de nadelige gevolgen. Belangrijke stressfactoren daarbij zijn onder andere overbevissing, offshore oliewinning, geluidsoverlast en vernietiging van habitats.
We kunnen dit doen door mariene beschermde gebieden te creëren: "parken" in de oceaan waar grootschalige industriële activiteiten verboden zijn. Een gezonde, veerkrachtige oceaan zal immers beter bestand zijn tegen klimaatgerelateerde veranderingen.
Blue Leaders
Bewust van de uitdagingen waarmee onze oceanen en mariene ecosystemen vandaag worden geconfronteerd, speelt België een voortrekkersrol in de Blue Leaders, de alliantie van ministers en staatshoofden die zich actief inzetten om op korte termijn een netwerk van mariene beschermde gebieden te creëren en 30% van de oceanen te beschermen tegen 2030. Hiertoe behoren onder andere Spanje, Monaco, Costa Rica, Chili, Canada en Frankrijk, en een aantal nieuw komers zoals Nigeria, Finland, Denemarken en Zweden.
We moeten nu samen in actie komen om onze waardevolle oceanen en hun ecosystemen te behouden voor onze kinderen en de kinderen van onze kinderen. Om ons doel te bereiken is een sterk nieuw internationaal verdrag nodig.
Later deze week vertrekt er vanuit België een officieel schrijven naar de VS-klimaatgezant John Kerry met de vraag of de Verenigde Staten zich aansluiten bij de Blue Leaders.
Nieuw internationaal verdrag
Op dit moment ontbreekt het aan een wettelijk kader om mariene beschermde gebieden te creëren. Hiervoor moet een nieuw akkoord voor Biodiversiteit Buiten Nationale Jurisdictie worden gesloten, en moet de doelstelling om 30% van de oceanen tegen 2030 te beschermen worden opgenomen in de nieuwe strategie van het Biodiversiteitsverdrag voor 2021-2030.
De verwezenlijking van deze ambitieuze doelstellingen zal de klimaatbestendigheid van de oceaan aanzienlijk vergroten. Het zal ook de voedselzekerheid verbeteren voor de miljarden mensen die ervan afhankelijk zijn. Tevens biedt het een veilig toevluchtsoord voor bedreigde mariene organismen zoals walvissen, zeevogels, haaien en schildpadden. Bovendien worden de economische voordelen geschat op honderden miljarden dollars.
In onze eigen nationale wateren hebben we deze doelstelling al bereikt: niet minder dan 37% van de Noordzee is aangeduid als marien beschermd gebied.
2021, het jaar van de oceaan
Deze discussies zullen worden verdergezet op de VN-Conferentie over biodiversiteit, die later dit jaar doorgaat in Kunming in China, en op de COP26 in november in Glasgow.
