16 oktober 2020
Op 14 oktober 2020 maakte de Europese Commissie haar evaluatie bekend van het Belgische Nationaal Energie Klimaat Plan 2021-2030 (NEKP), samen met de publicatie van het State of the Energy Union Report.
Samengevat beoordeelt de Commissie het Belgische NEKP als volgt:
- Het definitief plan is een verbetering ten opzichte van het ontwerpplan, maar de Commissie wijst België erop dat het nog steeds geen geïntegreerd en coherent plan is met gezamenlijke visie. België wordt dan ook aangemoedigd om meer coördinatie en een betere integratie van de deelplannen te verzekeren en zo synergiën te bekomen tussen de verschillende maatregelen.
- Op het vlak van de reductie van de uitstoot van broeikasgassen zal België zijn doelstelling voor 2030, zijnde -35% t.o.v. 2005 in de non-ETS-sectoren, net niet behalen. Er blijft een klein tekort van 0,6 % in te vullen ondanks de vele in het NEKP aangekondigde bijkomende maatregelen. De Commissie wijst België er echter op dat er geen duidelijke overeenkomst is tussen de inschattingen (35%) en de maatregelen beschreven in het plan, en dat ook de robuustheid van de inschattingen sterk varieert tussen de entiteiten.
- De bijdrage van de hernieuwbare energie ligt in het finale plan lager dan in het ontwerpplan: het ambitieniveau van 17,5 % hernieuwbare energie in het bruto eindverbruik van energie in 2030 wordt door de Commissie als niet ambitieus bevonden. Verder vraagt zij ook te verduidelijken hoe België haar 13%-doelstelling tegen 2020 zal bereiken. De Commissie stelt dan ook voor om samenwerkingsmechanismen met de lidstaten en een Europees financieringsmechanisme te verkennen om zo de doelstelling te halen en versneld maatregelen te nemen op het vlak van het transport en van de verwarming en koeling van gebouwen.
- Ook op het vlak van de energie-efficiëntie acht de Commissie de Belgische bijdrage tot de EU-doelstelling te laag. Zij raadt België aan bijkomend beleid uit te voeren en hiervoor een duidelijk kader te ontwikkelingen op het vlak van de verwachte resultaten en de vereiste financiering. De commissie wijst op het belang van de gebouwenrenovatie als hefboom voor energiebesparingen in het post-covid economisch herstel.
- Qua energiebevoorrading ontbreken duidelijke doelstellingen en indicatoren voor de systeemweerbaarheid. De afhankelijkheid van import stijgt van 71% in 2020 naar 86% in 2030. Een technologieneutraal capaciteitsvergoedingsmechanisme wordt verder ontwikkeld en opgevolgd.
- Voor de interne energiemarkt ontbreken duidelijke doelstellingen en maatregelen om de flexibiliteit te verhogen, in het bijzonder voor de deelname van hernieuwbare energie, opslag, vraagsturing, aggregatie en slimme netten van de energiemarkt. De interconnectiecapaciteit wordt verwacht 33% te zijn.
- Ook op het vlak van onderzoek, innovatie en concurrentievermogen vraagt de Commissie duidelijke opvolgingsindicatoren te definiëren.
- Het plan zou gebaat zijn met een meer coherente, robuuste en systemische aanpak van de nationale investeringsnoden. Een lijst van energiesubsidies – en vooral op het vlak van fossiele brandstoffen – ontbreekt, maar werd beloofd voor eind 2020. Een actieplan voor hun geleidelijke afbouw is voorzien voor 2021.
- De aspecten van een rechtvaardige en eerlijke transitie worden weliswaar in het NEKP belicht, maar op het vlak van jobcreatie, het opschalen van opleidingen en het bereiken van de meest hulpbehoevende groepen in de maatschappij is de nodige informatie onvolledig of ontbrekend. Dit geldt ook voor het terugschroeven van de energiearmoede.
- Ons land krijgt wél een pluim voor ‘good practices’ voor zijn aanpak van de grensoverschrijdende samenwerking (vooral voor de hervorming van het Pentalateraal Energieforum).
De Europese Commissie gaf België ook een aantal specifieke aandachtspunten mee:
- In het algemeen wordt gevraagd om snel over te gaan tot de uitvoering van het NEKP, dat volgens de Commissie ook een robuuste basis vormt voor de klimaat- en energieaspecten van het nationale herstel- en veerkrachtplan. In dat plan moeten overigens minimaal 37% van de bestedingen klimaatgerelateerd zijn en moet voor alle overige bestedingen het 'do no harm'-principe in acht genomen worden.
- De Commissie vraagt België om mature publieke investeringsprojecten te versnellen en wettelijke belemmeringen voor investeringen in de productie en het gebruik van schone energie aan te pakken.
- De renovatie van gebouwen zou moeten worden versneld, door onder meer de energiefiscaliteit aan te passen (met aandacht voor flankerende sociale maatregelen), door het tekort aan geschoolde arbeidskrachten in de bouwsector aan te pakken en door de procedures voor bouwvergunningen te vereenvoudigen.
- Op het vlak van mobiliteit en transport vraagt de Commissie België om maatregelen te nemen voor de ondersteuning van duurzame mobiliteit, onder meer op het vlak van het spoor, van elektrische voertuigen en voertuigen op waterstof en oplaadpunten. Ook in die context wordt gesuggereerd de energiebelastingen en de tarifering van de infrastructuur te herzien, rekening houdend met de fileproblematiek en externe effecten, en de gunstige fiscale behandeling van bedrijfswagens geleidelijk af te bouwen.
Meer informatie:
- De evaluatie van het Belgisch NEKP
- Op 17 september 2020 publiceerde Commissie ook al een evaluatie van de collectieve impact van de NEKPs van alle lidstaten, samen met haar voorstel voor een nieuwe Europese emissiereductiedoelstelling van minstens 55% tegen 2030 (t.o.v. 1990).
