Volgens de vierde Broeikasgasstudie van de Internationale Maritieme Organisatie uit 2020 is de wereldwijde scheepvaart momenteel verantwoordelijk voor ongeveer 2,89% van de wereldwijde CO₂-uitstoot. Bij gebrek aan een gepast beleid dreigt de uitstoot van broeikasgassen door deze sector verder te stijgen: langetermijnprojecties van de IMO spreken over een verwachte toename van ongeveer 90% van de uitstoot van 2008 in 2018 tot 90-130% van de uitstoot van 2008 tegen 2050.
In 2023 werd tijdens de 80ste bijeenkomst van het Marine Environment Protection Committee van de IMO een nieuwe ambitieuzere broeikasgasstrategie goedgekeurd:
- Concreet werd er een doelstelling vastgesteld om naar netto-nul-broeikasgasuitstoot van schepen te gaan tegen of rond 2050. Dit is een belangrijke verhoging van het ambitieniveau ten opzichte van de voorgaande strategie: die was erop gericht om de uitstoot van schepen met slechts 50% te verminderen tegen 2050.
- Er werd ook een akkoord bereikt over indicatieve controlepunten op de weg daar naartoe:
- De broeikasgasuitstoot van schepen moet met ten minste 20% (strevend naar 30%) verminderen in 2030.
- Tegen 2040 moeten schepen hun uitstoot met ten minste 70% (strevend naar 80%) verminderen.
- Bijkomend werd er ook een doelstelling voor de opname van uitstootvrije en -arme brandstoffen voorzien van 5% (strevend nar 10%) tegen 2030.
Opname van scheepvaart in het EU ETS
Sinds 2024 omvat het ETS-systeem ook de uitstoot van de scheepvaart. Zo wordt de EU het eerste rechtsgebied dat een expliciete koolstofprijs bepaalt voor de uitstoot van deze sector.
Scheepvaartmaatschappijen betalen voor de gerapporteerde uitstoot in het voorgaande jaar. Om een soepele overgang te verzekeren, zijn de medewetgevers een geleidelijke aanpak overeengekomen:
- In 2025 betalen scheepvaartmaatschappijen 40% van hun gerapporteerde uitstoot in 2024.
- In 2026 betalen ze 70% van hun uitstoot.
- Vanaf 2027 betalen ze 100% van hun gerapporteerde uitstoot.
Deze maatregel zal een prijssignaal creëren volgens het principe 'de vervuiler betaalt', en zal een stimulans zijn om de sector koolstofarm te maken.
De handel in emissierechten zal betrekking hebben op alle uitstoot van verplaatsingen binnen de EU en EU-havens, en op de helft van de uitstoot van verplaatsingen naar of vanuit niet-EU-landen.
